چند نمونه از کاشی کاری های سنتی ایرانی

کاشی و هنری است كه در تمدن اسلامي با پشتوانه ی هنر ایرانی پیش از اسلام به اوج خود رسید. کاشی کاری سنتی یکی از صنایع دستی پر پیشینه و زیبای ایران است. در بین کشورهای مختلف اسلامی در این زمینه، ایران از مرکزیتی خاص برخوردار بوده و آثار متنوع کاشی کاری باقی مانده در گوشه و کنار این سرزمین پهناور شاهدی بر این مدعاست.

استفاده از ، یکی از تحولات زیبا در امر معماری بوده که سبب رواج نوعی کاشی های زیبا گردید و به ساخت آن ها به مرور زمان با تغییر و تحولاتی همراه شد. این هنر و صنعت ، از صنایع وابسته به معماری سنتی بوده و در گذشته بیشتر در ساخت بناهای سنتی و مذهبی از قبیل مساجد و آرامگاه ها استفاده می شد و امروزه در بناهای مدرن نیز کاربرد دارد. چند نمونه از انواع عبارتند از:

۱- کاشی کاری معرق

هنر يا كاشی گل و بته كه نزد اروپائيان بيشتر به موزائیک شهرت دارد ، ازقرن هفتم هجري به تدريج زينت بخش معماري ايران، به ويژه بناهای مذهبي گرديد . اهميت كاشی معرق نسبت به انواع ديگر كاشی، زيبائی فوق العاده و درجه استحكام آن است و به همين دليل پس از گذشت ساليان سال بر روي بناها برجای مي ماند.

براي ساخت كاشی معرق ابتدا كاشی را به قطعات كوچك يا بزرگ بريده و طبق نقشه اي كه از قبل تهيه شده کنار هم مي چينند و سپس با دوغاب گچ درزها و منافذ را پر مي كنند به طوری كه تمامي آن به صورت يك قطعه كاشی يكپارچه درآيد و زماني كه سفت ومحكم شد آن را روی بنا نصب مي كنند.

2- کاشی کاری مَعقِلی­­­­­

در اين نوع تزيين معماري اسلامي، از كاشي هاي رنگارنگ استفاده مي شود. تلفيق آجر و كاشي كه عموما با حركت زيباي شطرنجي شكل مي گيرد، ارزش ويژه اي به معماري دوره ي اسلامي ايران بخشيده است.

خط یکی از انواع خوشنویسی است که در آن خط کوفی به شکلی زاویه دار ترسیم می شود. کاشی کاری معقلی نیز از این قاعده پیروی می کند و در آن کاشی ها به گونه ای به شکلی زاویه دار کنار هم قرار می گیرند تا کلمه و عباراتی را به تصویر بکشند.

3- کاشی کاری هفت رنگ

در این نوع از کاشی کاری خشت های کاشی در اندازه های منتظم طبق سلیقه هنرمند کاشی کار و به اقتضای فضای مورد نظر کنار هم چیده می شوند و طرح مورد نظر اعم از نقاشی های سنتی- اسلامی و رسم الخط های هنری و مذهبی، روی آن ها با ذغال به عنوان طرح اولیه کشیده می شود و سپس با رنگ های مخصوص لعاب رنگ آمیزی و نقاشی تکمیل می شود و در نهایت به کوره می روند.

4- کاشی کاری مقرنس

یکی از عناصر مهم تزیینی معماری است، که در زیبا ساختن بنا‌های ایرانی بخصوص مساجد و مقبره‌ها استفاده می‌شود.

مقرنس‌ها شباهت زیادی به لانه زنبور دارند، در بناها به شکل طبقاتی که روی هم ساخته شده، برای آرایش دادن ساختمان‌ها، و یا برای آنکه به تدریج از یک شکل هندسی به شکل هندسی دیگری تبدیل شود به کار می‌روند. این مقرنس ها را می‌توان از جمله وسایل موثر در ساختن گنبد‌ها دانست، که بعدها محتوای نظری اولیه را از دست داده و بیشتر برای تزیین به کار رفته است.

5- کاشی کاری مشبک
این نوع کاشی ها برای ایجاد طرح هایی پیچیده کنار یکدیگر چیده شده و از آن ها برای تزیین محراب استفاده می شده ست. هم چنین به عنوان پنجره در دیوارهای مشرف استفاده می شده است که هم نور لازم را به داخل اتاق ها می رسانده و هم از اشراف خانه به بیرون جلوگیری میکرده است .

شیوه ی کار به این صورت است که سفال های لعاب داده شده را بر مبنای طرح اصلی بریده و سپس با در کنار هم قرار دادن آن ها طرح اصلی را می سازند . مقبره ی جعفر اصفهانی ، بقعه ی شیخ صفی الدین اردبیلی و پنجره ی مشبک کاری مسجد شیخ لطف الله اصفهان از زیباترین کاشی های مشبک کاری شده در ایران است.

منبع: https://kaloot.org

برچسب‌ها: کاشی کاری , معماری سنتی , هنر کاشی سازی , طراحی اسلامی , کاشی لعابدار بال کلی در صنعت کاشی و سرامیک...